حاج علی محمدی، کشاورز ۶۸ ساله از روستای قاین می‌گوید:

“امسال برای اولین بار در زندگی‌ام، هر کیلو زعفران را ۱۳۰ میلیون تومان فروختم! انگار خوشحال باشم، اما دلم آروم نیس!!! این قیمت از برکت نیس! محصول کمه!”

داستانی که در ادامه می‌خوانید، روایت تلخ و شیرینی از طلای سرخی است که در دو سال اخیر، شاهد نوسانات عجیب و غریبی بوده است!

یک تذکر! قبل از هر حرفی! کاهش قیمت در ماه اخیر!

همان‌طور که خود شما مستحضرید در 15 روز اخیر خاک کشور عزیزمان مواجه شرایط بحرانی بود. با توجه به بسته بودن آسمان کشور و کنسل شدن اکثر پروازهای خارجی، با عدم امکان صادرات به صورت مقطعی مواجه شدیم و قیمت زعفران در این مدت به‌صورت مقطعی افت بسیار شدیدی داشت که شاید ادامه‌دار هم باشد.

فعلاً در زمان انتشار این مقاله (6ام تیرماه 1404) چند روزی است، شرایط تقریباً به حالت نرمال برگشته و ما مردم ایران زمین دست به دست هم امیدوار به‌سوی جلو حرکت می‌کنیم.

اما موضوع مقاله‌ای که می‌خوانید کلی‌تر است و مربوط به اتفاقاتی است که در چند سال اخیر رخ داده و اسکیل زمانی بزرگ‌تری را بررسی می‌کند.

رمز و راز افزایش قیمت زعفران

به گزارش خبرگزاری مهر- در حالی که قیمت زعفران در بازار داخلی ایران طی دو سال گذشته جهشی باورنکردنی از ۳۷ میلیون تومان به بیش از ۱۳۰ میلیون تومان داشته، تحلیل‌های جدید نشان می‌دهد این رشد چشمگیر، نه تنها نشانه موفقیت نیست، بلکه علامت خطری برای آینده این صنعت استراتژیک محسوب می‌شود!

ایران که ۹۰ درصد زعفران جهان را تولید می‌کند، در حالی با این پارادوکس عجیب روبروست که سهم بسیار ناچیزی از بازار ۸ میلیارد دلاری این محصول گرانبها را در اختیار دارد.

آن‌چه با هم مرور خواهیم کرد:

شوک بزرگ! وقتی طبیعت علیه طلای سرخ توطئه کرد!

چه اتفاقی در زمستان ۱۴۰۱ افتاد؟!

تصور کنید صبحی از خواب بیدار شوید و بفهمید که تمام دارایی‌تان یک‌شبه نابود شده است. دقیقاً همین اتفاق برای هزاران کشاورز زعفران در زمستان ۱۴۰۱ رخ داد. سرمای بی‌سابقه همراه با خشکسالی طولانی‌مدت، ضربه‌ای مهلک به پیازهای زعفران وارد کرد که نتیجه آن کاهش فاجعه‌بار ۶۰ تا ۷۰ درصدی تولید در سال ۱۴۰۲ بود.

نوع زعفران	قیمت ابتدای ۱۴۰۲ (میلیون تومان)	قیمت انتهای ۱۴۰۲ (میلیون تومان)	قیمت اواسط ۱۴۰۴ (میلیون تومان)
سوپرنگین اتویی	۳۸	۹۵	۱۱۵ – ۱۳۱
نگین	۳۷	۹۲	۱۰۵ – ۱۲۴
سرگل	۳۶	۹۰	۱۰۲ – ۱۲۰
پوشال	۳۲	۸۰	۹۳ – ۱۱۰

آمارها نشان می‌دهد که کل تولید کشور از پتانسیل بیش از ۴۰۰ تن در سال‌های عادی، به حدود ۱۵۰ تا ۲۵۰ تن سقوط کرد. این یعنی چه؟ یعنی اینکه زعفران به یکباره از یک محصول کشاورزی به یک کالای نایاب تبدیل شد.

بازار در حالت هیجان

وقتی عرضه به این شدت کاهش پیدا می‌کند، بازار وارد حالت هیجان می‌شود. قیمت‌ها مثل راکت به آسمان پرتاب شدند و به اوج ۱۱۵ تا ۱۲۰ میلیون تومان رسیدند. برای انواع اعلاء مانند سوپرنگین اتویی، رقم حتی از ۱۳۰ میلیون تومان نیز فراتر رفت.

اما اینجا نکته مهم است: این افزایش قیمت نشانه سلامت بازار نبود، بلکه علامت بیماری عمیق آن بود. مثل اینکه کسی از شدت درد داد و فریاد بزند و ما فکر کنیم که آواز می‌خواند!

راز بزرگ: چرا زعفران ایرانی با نام دیگران فروخته می‌شود؟

ماجرای عجیب صادرات و واردات

حالا بخش جالب داستان می‌رسد. تصور کنید شما بهترین کباب کوبیده شهر را درست می‌کنید، اما کسی دیگر آن را با نام خودش می‌فروشد و تمام تعریف و تمجیدها را می‌برد. دقیقاً همین اتفاق برای زعفران ایران می‌افتد.

بازار	قیمت هر گرم (دلار)	حاشیه سود نسبت به قیمت ایران
ایران	۲-۳ دلار	–
امارات	۵.۵-۱۶.۵ دلار	۱۷۵-۴۵۰٪
اسپانیا	۴.۳-۸.۶ دلار	۱۱۵-۱۸۷٪
آمریکا	۱۵-۲۰ دلار	۴۰۰-۶۶۷٪

اسپانیا سالانه حدود ۴۳,۸۲۰ کیلوگرم زعفران از ایران وارد می‌کند که ۹۰ درصد کل واردات زعفران این کشور را تشکیل می‌دهد. سپس این محصول را بسته‌بندی می‌کند و با برند “زعفران اسپانیایی” به سراسر دنیا صادر می‌کند. امارات نیز همین کار را انجام می‌دهد و از زیرساخت‌های پیشرفته خود برای این منظور استفاده می‌کند.

تهدید جدید! ظهور «زعفران افغان»!!!

اما نگران‌کننده‌ترین تحول، ورود افغانستان به این بازی است. این کشور همسایه بیش از ۲۱,۰۰۰ کیلوگرم زعفران از ایران خریداری کرده و آن را با برند «زعفران افغان» به بازارهای جهانی عرضه می‌کند. نکته جالب اینکه افغانستان از مزیت تعرفه صفر درصد برای صادرات به هند برخوردار است، در حالی که ایران باید ۳۸ درصد تعرفه بپردازد.

شکاف قیمتی که عقل را از سر می‌برد

حالا به این آمار توجه کنید: یک گرم زعفران باکیفیت در ایران حدود ۲ تا ۳ دلار قیمت دارد. همین یک گرم در بازارهای خارجی چقدر فروخته می‌شود؟

در امارات بین ۵.۵ تا ۱۶.۵ دلار، در اسپانیا ۴.۳ تا ۸.۶ دلار، در آلمان ۲.۷ تا ۹.۷ دلار و در آمریکا ۱۵ تا ۲۰ دلار! این یعنی واسطه‌ها بین ۳۰۰ تا ۷۰۰ درصد سود کسب می‌کنند.

نقش دولت: دوست یا دشمن؟

قانون عجیب بازگشت ارز

یکی از اصلی‌ترین دلایل این وضعیت نابسامان، سیاست‌های خود دولت ایران است. قانون بازگشت ارز به صادرکنندگان اجازه نمی‌دهد که درآمد ارزی خود را با نرخ آزاد بازار تبدیل کنند. آن‌ها باید ارز حاصل از فروش را با نرخ ۴۲ تا ۴۷ هزار تومان به جای نرخ آزاد ۶۵ هزار تومان به کشور بازگردانند.

این قانون در عمل یک مالیات ۳۰ تا ۴۰ درصدی بر صادرات قانونی است. نتیجه چیست؟ صادرکنندگان ترجیح می‌دهند محصول خود را به صورت غیرقانونی صادر کنند تا از این زیان فرار کنند.

قاچاق گسترده طلای سرخ

همین سیاست‌های نادرست باعث شده که سالانه بین ۵۰ تا ۱۵۰ تن زعفران به صورت غیرقانونی از کشور خارج شود. این رقم گاهی اوقات معادل کل صادرات رسمی کشور است!

تلاش‌های حمایتی دولت

البته دولت تلاش‌هایی هم برای حمایت از این صنعت انجام داده است. در سال ۱۴۰۳، قیمت تضمینی ۹۰.۵ میلیون تومان برای هر کیلوگرم زعفران نگین تعیین شد. همچنین مکانیزم جدیدی با مشارکت صندوق‌های سرمایه‌گذاری برای تضمین پرداخت فوری به کشاورزان طراحی شد.

بورس کالای ایران نیز نقش مهمی در شفافیت قیمت‌گذاری ایفا کرده، هرچند تأثیر آن در مهار نوسانات همچنان محل بحث است.

آینده طلای سرخ: فرصت طلایی یا تهدید جدی؟

بازار جهانی در حال رشد

خبر خوب این است که بازار جهانی زعفران در حال رشد است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که ارزش این بازار از ۱.۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ به ۲.۶ میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۳ خواهد رسید. نرخ رشد مرکب سالانه ۶.۸ درصد است که رقم بسیار خوبی محسوب می‌شود.

این رشد ناشی از افزایش آگاهی جهانی نسبت به فواید سلامتی زعفران، کاربرد آن در صنایع داروسازی، لوازم آرایشی و غذاهای لوکس است.

اما خبر بد چیست؟

خبر بد این است که ایران در حال از دست دادن سهم خود از این رشد است. با وجود تولید ۹۰ درصد مواد خام، سهم ایران از تجارت نهایی بسیار ناچیز است. حجم کل تجارت جهانی زعفران بیش از ۸ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، در حالی که ارزش صادرات رسمی ایران تنها ۲۱۰ میلیون دلار بوده است.

راه‌حل‌ها: چگونه می‌توان طلای سرخ را نجات داد؟

برای دولت چه باید کرد؟

اول از همه، دولت باید قوانین بازگشت ارز را اصلاح کند. صادرات قانونی باید سودآورتر از قاچاق باشد، نه برعکس. همچنین نیاز به سرمایه‌گذاری جدی در برندسازی ملی «زعفران ایرانی» وجود دارد که شامل کنترل‌های جغرافیایی و گواهی‌های کیفیت باشد.

مذاکره برای کاهش تعرفه‌ها در بازارهای کلیدی مانند هند و چین نیز ضروری است. سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه کشاورزی برای تولید پیازهای مقاوم به خشکی و تکنیک‌های مدرن مدیریت آب نیز باید در دستور کار قرار گیرد.

تولیدکنندگان چه کاری می‌توانند انجام دهند؟

تولیدکنندگان و صادرکنندگان باید از صادرات فله‌ای دست بردارند و به سمت تولید محصولات با ارزش افزوده حرکت کنند. این شامل بسته‌بندی باکیفیت، توسعه عصاره‌های زعفرانی برای صنایع غذایی و دارویی و اخذ گواهی‌های کیفیت بین‌المللی است.

تشکیل کنسرسیوم‌های صادراتی برای دستیابی به مقیاس لازم جهت بازاریابی مستقیم و شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی نیز ضروری است. استفاده از بازاریابی دیجیتال و توسعه کانال‌های مستقیم به مصرف‌کننده از طریق پلتفرم‌هایی مانند آمازون می‌تواند بخش زیادی از واسطه‌ها را حذف کند.

آیا هنوز وقت باقی مانده؟

داستان زعفران ایران، داستان فرصت‌های از دست رفته و پتانسیال‌های تحقق‌نیافته است. اما هنوز دیر نشده. با اصلاح سیاست‌های غلط، سرمایه‌گذاری در برندسازی و حرکت به سمت بالای زنجیره ارزش، ایران می‌تواند جایگاه واقعی خود را در بازار جهانی زعفران بازیابد.

پنجره فرصت در حال بسته شدن است. اگر امروز عمل نکنیم، فردا ممکن است دیگر طلای سرخی برای فخر فروشی نداشته باشیم.

همانطور که در این تحلیل خواندید، دسترسی به زعفران باکیفیت و با قیمت واقعی در این بازار آشفته، یک چالش بزرگ است. ما در مجموعه فروشگاه آنلاین شریفیان با درک عمیق از این چالش‌ها و با هدف حذف واسطه‌های غیرضروری، بهترین و باکیفیت‌ترین زعفران بازار را به صورت مستقیم از کشاورز تهیه کرده و با تضمین کیفیت و قیمت رقابتی به صورت عمده در اختیار همکاران و صادرکنندگان گرامی قرار می‌دهیم.

برای دریافت مشاوره تخصصی بازار و استعلام قیمت عمده، با ما تماس بگیرید:

09154410442

خرید انواع زعفران به‌صورت عمده از فروشگاه آنلاین شریفیان